Apteki: jak zapewnić ciągłość biznesu, cz. 2

W drugiej części naszego cyklu przyglądamy się, jak prawidłowo zabezpieczyć ciągłość funkcjonowania apteki działającej w formie spółki jawnej lub partnerskiej. Wyjaśniamy, jaką rolę odgrywa konstrukcja umowy spółki, jakie znaczenie ma zmiana wspólników dla zezwoleń farmaceutycznych i dlaczego odpowiednie zapisy mogą uchronić przedsiębiorstwo przed koniecznością ubiegania się o nowe zezwolenie.

W poprzedniej części artykułu omówiona została problematyka związana ze spółką cywilną, która jest jedynie umową i nie posiada osobowości prawnej [link]. Odmiennie jest w przypadku spółek istniejących na gruncie prawa handlowego. W tej części omówię problematykę spółek osobowych, a konkretnie spółki jawnej i partnerskiej. Prawo farmaceutyczne nie dopuszcza możliwości prowadzenia apteki w formie spółki komandytowej czy komandytowo-akcyjnej. Regulacje dla spółki jawnej i partnerskiej są do siebie bardzo zbliżone, dlatego zostaną omówione łącznie.

Spółki osobowe a osobowość prawna

Na wstępie zostało wskazane, że spółki prawa handlowego, w przeciwieństwie do spółki cywilnej, posiadają osobowość prawną. Jest to jedynie po części prawda, ponieważ spółki kapitałowe są osobami prawnymi, a spółki osobowe są tzw. ułomnymi osobami prawnymi.

W praktyce oznacza to, że spółki osobowe mogą być stronami umów, czy być podmiotem, dla którego wydawane jest zezwolenie, ale nie mają takiej struktury jak spółki kapitałowe i inaczej kształtuje się odpowiedzialność wspólników. Dla celów omówienia tego konkretnego zagadnienia nie ma potrzeby szerszego omawiania różnic między osobą prawną, a ułomną osobą prawną, ponieważ najistotniejsze jest, na jaki podmiot wydawane jest zezwolenie na prowadzenie apteki ogólnodostępnej.

Zezwolenie a zmiana wspólnika

W spółkach osobowych, w odróżnieniu od spółki cywilnej, zezwolenie wydawane jest dla spółki, a nie wspólników. Wobec tego wydaje się, że sprawa jest prosta, ponieważ zachowanie ciągłość istnienia spółki powinno wiązać się z kontynuowaniem zezwolenia na prowadzenie apteki.

Jednak może pojawić się problem, gdyż w zezwoleniu określana jest nazwa podmiotu, na rzecz którego zostało wydane zezwolenie (art. 102 Prawa farmaceutycznego), a każda zmiana danych zawartych w zezwoleniu wiąże się z obowiązkiem zgłoszenia tego faktu do Wojewódzkiego Inspektoratu Farmaceutycznego.

Zarówno w spółce jawnej, jak i partnerskiej istnieje obowiązek, aby w nazwie pojawiło się przynajmniej jedno nazwisko wspólnika. Pozostawienie w nazwie spółki nazwiska zmarłego wspólnika wymaga zgody tego wspólnika wyrażonej jeszcze za życia albo jego spadkobierców po śmierci.

W związku z tym, jeżeli powstanie konieczność zmiany nazwy spółki poprzez umieszczenie w niej nowego nazwiska, ciągłość istnienia spółki zostaje zachowana, ale konieczne jest zgłoszenie zmiany danych objętych zezwoleniem (art. 37ar Prawa farmaceutycznego). W takiej sytuacji nie ma konieczności ubiegania się o nowe zezwolenie na prowadzenie apteki ogólnodostępnej.

Jak zabezpieczyć ciągłość spółki po śmierci wspólnika?

Skoro jedynym problemem może być nazwa spółki, warto zastanowić się jak zadbać o sprawy związane z możliwością kontynuacji istnienia spółki i wstąpienia do niej nowego wspólnika.

Zasadą jest, że śmierć jednego ze wspólników powoduje rozwiązanie spółki (art. 58 § 1 pkt 4 k.s.h.). Jednak istnieje możliwość odmiennego ukształtowania sytuacji przez wspólników. Można temu zapobiec, dodając postanowienie do umowy spółki, że będzie ona nadal trwała pomimo śmierci jednego ze wspólników, lub – przy braku takiego zapisu – pozostali wspólnicy mogą podjąć uchwałę o kontynuacji spółki (art. 64 § 1 k.s.h.).

Wstąpienie spadkobiercy do spółki

Aby spadkobierca wstąpił do spółki, w umowie musi znaleźć się odpowiednie postanowienie zezwalające na takie działanie, a w przypadku spółki partnerskiej spadkobierca dodatkowo musi posiadać również uprawnienia zawodowe, które pozwolą mu na uczestnictwo w tej spółce. Takie postanowienie zapobiega również powstaniu przeszkody w zachowaniu ciągłości spółki z powodu niewystarczającej liczby wspólników, ponieważ w spółce osobowej musi być przynajmniej dwóch wspólników.

Praktyczne wnioski

Jak wynika z powyższego omówienia, zachowanie ciągłości działalności apteki ogólnodostępnej jest znacznie łatwiejsze w przypadku spółek osobowych niż spółki cywilnej. Należy jednak pamiętać, aby w umowie spółki znalazły się odpowiednie postanowienia, które umożliwiają płynne wstąpienie wspólników oraz kontynuację działalności, nawet w sytuacji śmierci jednego z partnerów biznesowych.

Przeczytaj również: pierwszą część naszego cyklu, w której wyjaśniam, czy prowadzenie apteki w formie spółki cywilnej pozwala na zachowanie ciągłości działalności po śmierci wspólnika.

‍