Suplementy diety, czyli o tym jak reklama wpływa na kształtowanie się zachowań konsumentów
Od czasu zarejestrowania w 2007 r. w Rzeczypospolitej Polskiej (RP) pierwszego produktu w kategorii suplementu diety minęło kilkanaście lat. Od tego czasu liczba sprzedawanych produktów tego rodzaju wzrosła wielokrotnie. Eksperci wiążą wzrost sprzedaży suplementów diety ze wzrostem emisji reklam, głównie telewizyjnych. Liczba powiadomień wpływających do Głównego Inspektora Sanitarnego (GIS) o wprowadzeniu produktu po raz pierwszy do obrotu na terenie RP każdego roku nieustannie wzrasta (powiadomienia z lat 2017–2020 stanowią prawie 2-krotność liczby z lat 2007-2016; liczba powiadomień z roku 2021 stanowi około 1/3 liczby powiadomień z lat 2017-2020).
Z informacji zamieszczonych na stronie Prezesa Rady Ministrów wynika, że:
- według Polskiego Instytutu Ekonomicznego w RP w 2018 r. firmy przemysłu farmaceutycznego wydały 4,2 mld zł na reklamę suplementów diety oraz leków bez recepty a liczba ta sukcesywnie wzrasta
- według analiz firmy badawczej PMR Ltd. Sp. z o.o. wartość sprzedaży leków i suplementów diety we wszystkich kanałach (aptekach, sklepach i Internecie) wyniosła w 2020 r. nieco ponad 15 mld zł
- w Rzeczypospolitej Polskiej wiodącym medium w latach 2014–2016 była telewizja
- zaś z danych Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji wynika, że od 1997 r. do 2015 r. liczba reklam emitowanych dla sektora produktów zdrowotnych i leków wzrosła blisko 20 razy
Powszechna dostępność suplementów diety oraz ilość reklam zachęcająca do ich spożywania powoduje, że są one bardzo chętnie nabywane przez konsumentów (zwłaszcza w obiegu pozaaptecznym). Tymczasem nieodpowiednie stosowanie tych produktów może powodować niekorzystne konsekwencje dla zdrowia ludzi. Konsumenci traktują suplementy diety jako złoty środek na pojawiające się problemy wynikające z niewłaściwego stylu życia (np. preparaty na odchudzanie, na zmniejszenie apetytu, spalanie tkanki tłuszczowej). Tymczasem suplement diety jest środkiem spożywczym, którego wyłącznym celem jest uzupełnienie nieprawidłowo zbilansowanej diety. Wiedza konsumentów na temat suplementów diety oraz różnic między lekami bez recepty (OTC), a suplementami diety jest na niskim poziomie.
Powyższe dane wskazują na konieczność wdrożenia rozwiązań, które uszczelnią aktualnie obowiązujące przepisy w obszarze suplementów diety. Z tej przyczyny na stronie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów opublikowano informację o pracach nad projektem ustawy o zmianie ustawy z dnia 25.08.2006 o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Projekt ustawy przewiduje uszczegółowienie zasad dotyczących prezentacji lub reklamy suplementów diety.
W projekcie zaproponowano m. in.:
- obowiązkowe zamieszczanie w reklamie suplementu diety komunikatu o tym, że suplement diety jest środkiem spożywczym, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety; nie ma zaś on właściwości leczniczych
- wprowadzenie zakazu wykorzystywania w reklamach wizerunku autorytetów i ekspertów w dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu oraz przedmiotów mogących budzić skojarzenia z wykonywaniem zawodów mających zastosowanie w ochronie zdrowia
- rozwiązania dotyczące ograniczeń w prowadzeniu reklam w zakresie grupy docelowej, jak i ewentualnych skojarzeń z wyrobami czy produktami leczniczymi
- odseparowanie produktów leczniczych i suplementów diety oferowanych w aptekach, punktach aptecznych czy też placówkach obrotu pozaaptecznego
- ograniczenia dotyczące sposobu oraz miejsc prowadzenia prezentacji lub reklamy suplementów
- możliwość stosowania w oznakowaniu, prezentacji lub reklamie suplementów diety dobrowolnego znaku potwierdzającego jakość i bezpieczeństwo produktu na podstawie analizy jego składu po przeprowadzeniu badań laboratoryjnych oraz uzyskaniu opinii jednostki naukowej potwierdzającej zgodność składu suplementu diety z wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa żywności i suplementów diety
- zmiany doprecyzowujące dotyczące procedury powiadamiania GIS o pierwszym prowadzeniu do obrotu określonych środków spożywczych (przepisy pozwalające GIS na określanie terminu do przełożenia opinii jednostki naukowej lub Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych)
- zmianę w zakresie przepisów karnych i przepisów o karach pieniężnych (możliwość nakładania przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających kar pieniężnych za naruszenie przepisów ustawy).
Termin planowanego przyjęcia projektu określono na IV kwartale 2022 r. Polecamy z uwagą obserwować dalsze prace w tym zakresie.
